Jefri Xintonning Googleni tark etishi, ChatGPT Italiyaga yana qaytdi, MIT tadqiqotchilaridan yangi kashfiyot, Samsung sun’iy ongni ta’qiqladi, Discorddagi o’zgarishlar hamda AQSHdagi 5G muammosi. Texnokun.uz ning 05.05.2023 kuni bo’yicha haftalik yangiliklar dayjesti!

Sun’iy intellektning “cho’qintirgan otasi” Jefri Xinton Googleni tark etishi mumkinligini aytmoqda

Sun’iy intellektning (AI) cho’qintirgan otasi sifatida ko’riluvchi Jefri Xinton bu sohadagi rivojlanish xavfi tobora ortib borayotgani haqida ogohlantirmoqda.  75 yoshli Jefri Xinton “New York Times” gazetasiga bergan bayonotida Google kompaniyasidan iste’foga chiqqanini e’lon qildi.

U BBC ga sun’iy intellekt chatbotlarining ba’zi xavflari “juda qo’rqinchli” bo’lishi mumkinligini ta’kidladi. “Aytishim mumkinki, hozirda ular bizdan ko’ra yetarli darajada aqlliroq emas. Lekin ular tez orada shu darajaga yetishi mumkin.”

Doktor Xinton, shuningdek, uning yoshi ham texnologik kompaniyadan ketish qaroriga ta’sir qilganini tan oldi va BBCga: “Men 75 yoshdaman, shuning uchun nafaqaga chiqish vaqti keldi”, dedi. Doktor Xintonning neyron tarmoqlarni o’rganish bo’yicha olib borgan tadqiqotlari ChatGPT kabi zamonaviy sun’iy intellekt tizimlariga yo’l ochgan edi.

Sun’iy intellektdagi neyron tarmoqlar ma’lumotlarni o’rganish va ularni qayta ishlash kabi funksiyalarni bajarishi bilan inson miyasiga o’xshaydi. Ular AI ga inson kabi tajribadan o’rganish imkonini beradi. Bu esa “Deep learning” (chuqur o’rganish) deb ataladi.

Kognitiv psixolog va kompyuter olimi BBC bilan suhbatda chatbotlar tez orada inson miyasi egallagan axborot darajasidan o‘zib ketishi mumkinligi haqida ham ogohlantirdi.

ChatGPT Italiyaga yana qaytishi mumkin

Italiyada ChatGPT chatbotiga kirish yana tiklandi. Aprel oyi boshida Italiya ma’lumotlarni himoya qilish idorasi tomonidan maxfiylik bilan bog’liq muammolar tufayli taqiqlangan edi.

Microsoft tomonidan moliyaviy jihatdan qo’llab-quvvatlanadigan OpenAI mavjud muammolarni muvaffaqiyatli “hal qilganini” aytdi. Open AI ta’kidlashicha, uning maxfiylik siyosati endi ChatGPT da ro’yxatdan o’tishdan oldin odamlar uchun ochiq va foydalanuvchilarning yoshini tekshirish uchun ham yangi vosita mavjud.

Italiyaning Garante nomi bilan ham tanilgan ma’lumotlarni himoya qilish organi chatbotni vaqtincha cheklab qo’ygan edi va sun’iy intellekt ilovasining shubhali buzilishi bo’yicha tekshiruv boshlagan edi.

“Garante” OpenAI ni ChatGPT foydalanuvchilarining yoshi 13 yoki undan yuqori ekanligini tekshira olmaganlikda ayblagan edi va OpenAI Italiyada ro’yxatdan o’tayotgan foydalanuvchilarning yoshini tekshiruvchi vosita qo’shganliklarini aytishdi.

OpenAI, shuningdek, Yevropa Ittifoqi foydalanuvchilari uchun ham yangi shaklni ham taqdim etishni rejalashtirayotganini aytdi.

Tadqiqotchilar murakkab tizimlarni aniq simulyatsiya qiluvchi vosita yaratadilar

Tadqiqotchilar ko’pincha yangi algoritmlarni ishlab chiqishda simulyatsiyalardan foydalanadilar, chunki haqiqiy dunyoda g’oyalarni sinab ko’rish qimmat va ba’zan xavfli bo’lishi mumkin. Ammo simulyatsiya jarayonida murakkab bo’lgan tizimning har bir tafsilotini aniqlashning iloji yo’qligi sababli, ular odatda o’rganmoqchi bo’lgan komponentlarni taqlid qilishda takrorlanadigan kichik miqdordagi haqiqiy ma’lumotlarni to’playdi.

“Trace-driven simulation” ya’ni izga asoslangan simulyatsiya (haqiqiy ma’lumotlarning kichik bo’laklari traces deb ataladi) deb nomlanuvchi bu usul ba’zan noxolis natijalarga ham olib keladi. Bu esa shuni anglatadiki, tadqiqotchilar o’zlari baholagan eng yaxshi variant bo’lmagan yoki real ma’lumotlarda simulyatsiya taxmin qilinganidan ham yomonroq ishlaydigan algoritmni o’zlari bilmagan holda tanlashlari mumkin.

MIT tadqiqotchilari izga asoslangan simulyatsiyada bu noxushlik manbasini yo’q qiladigan yangi usulni ishlab chiqdilar. Obyektiv kuzatuvga asoslangan simulyatsiyalarni yoqish orqali yangi texnologiya tadqiqotchilarga turli xil ilovalar uchun yaxshiroq algoritmlarni ishlab chiqishda yordam berishi mumkin, jumladan, internetdagi video sifatini yaxshilash va ma’lumotlarni qayta ishlash tizimlarining samaradorligini oshirish kabi.

Samsung xodimlariga sun’iy intellektdan foydalanishni ta’qiqlaydi

Xabar qilinishicha, Samsung kompaniyaning maxfiy maʼlumotlarini tashqi serverlarga yuklashning oldini olish uchun ChatGPT kabi AI tizimlaridan foydalanishni ta’qiqlovchi “eslatma”ni chiqargan.

Bloomberg xabariga ko’ra, Janubiy Koreyaning elektronika kompaniyasi asosiy bo’linmaga xodimlarni sun’iy intellekt vositalaridan foydalanmaslik to’g’risida ogohlantiruvchi xabarni e’lon qildi. Bloomberg hali bu eslatmani qaysi bo’linma olgani haqida xabar bermadi.

Bundan tashqari, shaxsiy qurilmalarda ChatGPT va boshqa AI vositalaridan foydalanadigan xodimlar kompaniyaga tegishli maʼlumotlarni yoki kompaniyaning intellektual mulkiga putur yetkazishi mumkin boʻlgan boshqa maʼlumotlarni yuklamasliklari haqida ogohlantirildi. Eslatmada aytilishicha, bunday ishlarni qilish xodimlarning ishdan bo’shatilishiga olib kelishi mumkin.

Shuningdek, eslatmada sun’iy intellektga asoslangan platformalarda zaif kodlarga o’xshash ma’lumotlarni kiritish bilan bog’liq yuz berishi mumkin bo’lgan xavotirlar bildirilgan. Muammo shundaki, ChatGPT kabi sun’iy intellekt vositasiga kiritilgan har qanday narsa keyinchalik tashqi serverlarga chiqadi, bu esa ularni olish va o’chirishni juda qiyinlashtiradi, shuningdek, ularni boshqa foydalanuvchilar uchun ham ochiq qilib qo’yadi.

“ChatGPT singari generativ AI platformalariga qiziqish tobora ortib bormoqda”, deyiladi eslatmada. “Bu qiziqish asosan ushbu platformalarning foydaliligi va samaradorligiga qaratilgan bo’lsa-da, generativ AI tomonidan taqdim etiladigan xavfsizlik borasidagi xavflar haqida xavotirlar ham ortib bormoqda.”

Discord barcha foydalanuvchilarni o’z nomlarini o’zgartirishga majburlamoqchimi?

Discord platformadan foydalanadigan har bir kishidan “kelgusi haftalar ichida” foydalanuvchi nomini o’zgartirishni so’raydi. Odamlarga o’z qiziqishlari asosida guruhlar yaratish va ularga qo’shilish imkonini beruvchi ushbu onlayn chat xizmati butun dunyo bo’ylab har oyda 150 million faol foydalanuvchiga ega.

Ilgari foydalanuvchilar xesh va to’rtta raqamdan oldingi ism bilan aniqlangan bo’lib, yangi tizim odamlardan “@” belgisidan keyin noyob foydalanuvchi nomini yaratishni talab qiladi va uni Twitter, Instagram va boshqa platformalarga moslashtiradi.

Discord vakili BBC Newsga shunday dedi: “Platformamizdagi do‘stlar bilan aloqa qilishga oid muammolar haqida ko‘plab foydalanuvchilardan eshitganimizdan so‘ng, biz Discordni yangi va mavjud foydalanuvchilar uchun qulayroq qilish uchun foydalanuvchi nomi (“username system”) tizimimizga o‘zgartirishlar kiritdik.”

“Biz foydalanuvchilarning fikr-mulohazalarini qadrlaymiz va Discord tajribasini yaxshilashga intilamiz.”

AQSh 5G balandlik o’lchagichni ta’mirlash muddatini o’zgartirmagani sababli havo qatnovida tartibsizliklari avj oldi

Transport kotibi Pit Buttigi 2-may kuni AQSH aviakompaniyalariga 1-iyulgacha bo’lgan muddat o’z joyida qolishini aytdi.

“Telekom” kompaniyalari aviakompaniyalarga moslashishga imkon berish uchun avvalroq 5G ni ishga tushirishni kechiktirgan edi. AQShda 5G uchun ishlatiladigan radiochastotalar “C-band” deb nomlanuvchi spektrning bir qismi hisoblanadi.

Federal Aviatsiya ma’muriyati (FAA) va aviatsiya kompaniyalari avvalroq C-Band spektrli 5G simsiz ulanishi samolyotning yerdan balandligini o’lchaydigan o’lchagichlariga xalaqit berishi mumkinligidan xavotirda edi.

2-may kuni esa aviakompaniyalar bilan bo’lgan qo’ng’iroqda janob Buttigigi ularga o’z samolyotlarini belgilangan muddatdan oldin qayta jihozlash uchun ishlashni tezlashtirishlari kerakligini aytdi, deb xabar beradi Reuters axborot agentligi.

5G shovqini haqidagi muammolar oʻtgan yili AQSh aeroportlarida baʼzi uzilishlarga olib kelgan edi.

Hafta davomida juda ko’plab texnologik voqealar sodir bo’ldi, ammo biz siz eng sara xabarlarni yetkazishga harakat qildik. Umid qilamizku, shu qisqa daqiqalar ichida biz bilan vaqtingizni samarali o’tkazdingiz. Shu kabi kompyuter-texnologiyalariga oid nihoyatda dolzarb va qiziqarli yangiliklardan birinchilardan bo’lib xabardor bo’lishni xohlasangiz Texnokun.uz (http://texnokun.uz/) saytini kuzatib boring. Biz sizga doim eng yangi va muhim xabarlarni yetkazishda davom qilamiz.